Việt Nam nằm trong số 19 nước người dân thiếu iốt tồi tệ nhất thế giới, sau 13 năm thoát khỏi tình trạng này.
Chiều 25/5, nhân Ngày Vi chất dinh dưỡng (1-2/6), các chuyên gia Viện Dinh dưỡng nhấn mạnh: “Thực tế đáng báo động, tình trạng thiếu hụt iốt đã quay trở lại Việt Nam”.
Kết quả điều tra năm 2013-2014 cho thấy, gần 10% trẻ 8-10 tuổi bị bướu cổ, mức trung vị iốt niệu là 8,4 mcg/dl. Đây là mức thấp nhất trong 10 năm qua. Năm 2005 tỷ lệ trẻ bị bướu cổ là dưới 5%; mức trung vị iốt niệu lớn hơn hoặc bằng 10 mcg/dl. Thời điểm đó, Việt Nam đã thanh toán được tình trạng thiếu iốt với độ bao phủ muối iốt lên 93% dân số.
Một nghiên cứu khác của Viện Dinh dưỡng cũng cho thấy độ bao phủ muối iốt trong cộng đồng giảm mạnh. Chỉ 6% số người được hỏi dùng duy nhất gia vị mặn là muối iốt, 75% sử dụng gia vị mặn từ các sản phẩm chế biến có muối như nước mắm, nước tương, bột canh… Các thực phẩm nuôi trồng tự nhiên có hàm lượng muối iốt không đáng kể, không thể đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
Nếu như năm 2005, độ bao phủ muối iốt đủ tiêu chuẩn phòng bệnh của Hà Nội lên đến gần 100%, thì sau 3-4 năm chỉ còn gần 30%.
 |
|
Thiếu iốt nặng có thể dẫn đến bệnh bướu cổ. Ảnh: T.T. |
Lý giải sự thay đổi này, theo bà Đỗ Hồng Phương, cán bộ chương trình dinh dưỡng Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc cho biết, trước đây Chính phủ quy định bắt buộc muối ăn cho người phải trộn iốt. Từ năm 2005 Việt Nam thanh toán được tình trạng thiếu iốt thì quy định này bị bãi bỏ. Bên cạnh đó chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống bướu cổ không còn, thiếu ngân sách để cung cấp nguyên liệu iốt trộn vào muối… Người dân cũng chuyển dần từ sử dụng muối iốt sang các loại bột canh hay hạt nêm.
Mạng lưới iốt toàn cầu xếp Việt Nam trong 19 nước trên thế giới có tình trạng thiếu iốt tồi tệ nhất trên thế giới. Họ cũng khuyến cáo nước ta cần yêu cầu bắt buộc muối để người ăn trực tiếp, muối dùng trong chế biến thực phẩm, muối dùng cho chăn nuôi gia súc, phải trộn iốt.
Tiến sĩ Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Dinh dưỡng nhấn mạnh tầm quan trọng của quy định muối dùng trong chế biến thực phẩm phải trộn iốt. Uớc tính, thực phẩm chế biến hiện nay cung cấp khoảng 75% tổng lượng muối ăn vào cơ thể, chỉ 15% thông qua muối ăn trực tiếp. “Ăn nhiều muối dẫn đến tăng huyết áp, vì thế bắt buộc phải đưa iốt vào thực phẩm khác”, tiến sĩ Tuyên nói.
Năm 2016, Chính phủ ban hành nghị định về bổ sung vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, trong đó quy định bắt buộc muối dùng để ăn trực tiếp, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường iốt. Quy định này có hiệu lực từ ngày 15/3/2017, thực tế chưa được các doanh nghiệp thực hiện tốt.
Iốt là một vi chất dinh dưỡng. Cơ thể sử dụng iốt để tổng hợp hormone tuyến giáp, rất cần cho sự phát triển của bào thai và trẻ em. Thiếu iốt kéo dài có thể dẫn đến tình trạng hư hại thần kinh ở bào thai và trẻ nhỏ. Ở phụ nữ mang thai, nó có thể dẫn đến sảy thai, thai chết lưu, đẻ non… Với thanh niên, người lớn tác hại là bướu cổ, hư hại chức năng thần kinh, tâm thần…
Biểu hiện của tình trạng thiếu hụt iốt đơn giản chỉ là cảm giác người mệt mỏi, lờ đờ, nên nhiều người không để ý. Tình trạng thiếu iốt gây 5-10% trường hợp đần độn, 20-30% người mắc bệnh bướu cổ. Nhiều người bị thiếu năng lượng, giảm khả năng lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nam Phương
